Πότε έρχεται η ημέρα που οι αλγόριθμοι και τα ρομπότ θα ξεπεράσουν την ανθρώπινη λογική και φαντασία;
Η τεχνητή νοημοσύνη στις ζωές μας: στον έρωτα, στη δημοσιογραφία και στις συναλλαγές μας
Οι αρχαίοι Έλληνες την είχαν αντιληφθεί και την είχαν αποτυπώσει στους μύθους τους
Στο Βατικανό, στο μήνυμα του για την Παγκόσμια Ημέρα Ειρήνης του 2024, ο Πάπας Φραγκίσκος κάλεσε τα έθνη να δημιουργήσουν και να υιοθετήσουν μια δεσμευτική συνθήκη που θα ρυθμίζει την ανάπτυξη και τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Του Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλου
Το ζήτημα ηθικής ουσιαστικά που έθεσε ο Πάπας Φραγκίσκος σίγουρα εκφράζει τον προβληματισμό του για το τι έρχεται και πως και κατά πόσο ελεγχόμενο είναι αυτό.
Λίγο καιρό πριν, η τεχνητή νοημοσύνη υπήρχε μόνο στην επιστημονική φαντασία. Ρομπότ που μιλούσαν και περπατούσαν σαν άνθρωποι (αν και στερούνται συναισθημάτων) ή υπερ-ισχυροί υπολογιστές που μπορεί να λειτουργούσαν ή και όχι ως προς το συμφέρον μας.
Σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη είναι σε μεγάλο βαθμό μια πραγματικότητα και ένα όλο και πιο αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής. Αλλά πώς φτάσαμε εδώ; Πού πάμε; Και τι ακριβώς εννοούμε όταν μιλάμε για τη σημασία της τεχνητής νοημοσύνης το 2024;
Είναι ζωτικής σημασίας για να το καταλάβουμε καθώς η τεχνητή νοημοσύνη αγγίζει περισσότερους τομείς της ζωής μας και επηρεάζει την κοινωνία με νέους τρόπους και κατά πόσο αυτό είναι ευλογία ή κατάρα.
Στην ελληνική μυθολογία
Σε όλον τον κόσμο μιλάνε για την τεχνητή νοημοσύνη ως κάτι το εξαιρετικά νέο και καινοτόμο. Όμως δεν είναι καθόλου έτσι καθώς οι Αρχαίοι Έλληνες ήταν αυτοί που την είχαν συνειδητοποιήσει και μάλιστα αποτυπώσει στους μύθους.
Η Μέιορ, ιστορικός της Επιστήμης, σημειώνει πως οι πρώτες αναφορές στην Τεχνητή Νοημοσύνη, τα ρομπότ και σε αυτοκινούμενα αντικείμενα εμφανίζονται στα έργα του Ησιόδου και του Ομήρου. Ο Τάλως, στον οποίο είχε πρωτοαναφερθεί ο Ησίοδος κατά το 700 πΧ, είναι μια από τις πρώτες εκφράσεις της ιδέας του ρομπότ: Ένας πελώριος χάλκινος γίγαντας, δημιούργημα του Ηφαίστου, και δώρο του Δία προς τον Μίνωα για την προστασία της Κρήτης από τους εισβολείς. Σύμφωνα με τα «Αργοναυτικά», τον νίκησε η Μήδεια, παραπλανώντας τον και αφαιρώντας το καρφί στη φτέρνα που κρατούσε μέσα στη μία του φλέβα το «ιχώρ» – το μυστηριώδες «αίμα των θεών». Επίσης, υπάρχει και η Πανδώρα, η οποία στη Θεογονία παρουσιάζεται ως ένα τεχνητό ον, που πλάθεται από τον Ήφαιστο, κατά παραγγελία του Δία, το οποίο όμως, σύμφωνα με τον Ησίοδο, δημιουργήθηκε για να βλάψει τον θνητό άνδρα. Πέρα από τον Τάλω και την Πανδώρα, ο Ήφαιστος, σύμφωνα με τους μύθους, είχε φτιάξει και άλλα αυτοκινούμενα αντικείμενα, όπως αυτόματες υπηρέτριες, που έμοιαζαν με γυναίκες, μα ήταν φτιαγμένες από χρυσό. Σύμφωνα με τον Όμηρο, ο Ήφαιστος τους είχε δώσει τη γνώση των θεών, και η Μέιορ υποστηρίζει πως θα μπορούσαν να θεωρηθούν ένα αρχαίο μυθολογικό παράδειγμα Τεχνητής Νοημοσύνης. Οι αρχαίοι μύθοι τους οποίους εξετάζει η Μέιορ στην έρευνά της ασχολούνται με την ηθική διάσταση των δημιουργημάτων του Ηφαίστου. «Ούτε ένας από αυτούς τους μύθους δεν έχει καλό τέλος, από τη στιγμή που τα τεχνητά όντα στέλνονται στη Γη» λέει η Μέιορ. Ο εικαστικός Κωνσταντίνος Φάης αποτυπώνει με το δικό του τρόπο το τρομερό μυθικό ρομπότ τον Τάλω για το αφιέρωμα της εφημερίδας Καρφί στην τεχνητή νοημοσύνη.
Στον κινηματογράφο: Terminator και Matrix ήταν προάγγελοι;
«Η Οδύσσεια του Διαστήματος», το «Matrix», ο «Εξολοθρευτής» «Εγώ, το ρομπότ» και πολλές άλλες ταινίες είχαν έναν κοινό παρονομαστή. Και ποιος ήταν αυτός; Το ότι περιγράφουν μια μελλοντική εποχή όπου οι «σκεπτόμενες» μηχανές στρέφονται εναντίον του δημιουργού τους. Άραγε η 7η τέχνη (που πολλές φορές λειτουργεί και ως μέσο προπαγάνδας) γνώριζε τι ερχόταν; Αν πάρει υπόψη του κανείς τα σενάρια και τα φινάλε των ταινιών, το τέλος είναι οδυνηρό για την ανθρωπότητα.
Τόσο ο Musk όσο και ο Hawking αναφέρονται στο τι θα συμβεί αμέσως μετά τη στιγμή που οι επιστήμονες θα αναπτύξουν την πρώτη μηχανή με «ισχυρή» τεχνητή νοημοσύνη, δηλαδή εξίσου έξυπνη όσο και ο άνθρωπος. Πότε όμως η τεχνητή νοημοσύνη θα φτάσει την ανθρώπινη; Ο διευθυντής της Google προβλέπει πως θα συμβεί το 2045, ενώ άλλοι επιστήμονες το αργότερο σε 45 χρόνια από σήμερα. Στο βιβλίο του «Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies» ο Nick Bostrom, διευθυντής του Ινστιτούτου για το Μέλλον της Ανθρωπότητας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, παραθέτει τα αποτελέσματα 4 δημοσκοπήσεων, στις οποίες 170 επιστήμονες ρωτήθηκαν πότε είναι πιθανό τα μηχανήματα να αποκτήσουν τόση ευφυΐα, ώστε να αναλάβουν σχεδόν όλα τα ανθρώπινα επαγγέλματα. Οι προβλέψεις άγγιξαν το 50% για το 2040 και εκτινάχθηκαν στο 90% για το 2075.
Δρ. Γιώργος Λάγιος ψυχοθεραπευτής/σεξολόγος – Σύμβουλος ψυχικής υγείας: Η τεχνητή νοημοσύνη θα μας κάνει ακόμα πιο δυστυχισμένους
«Η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει την ανθρώπινη νοημοσύνη πολύ σύντομα. Με τον όρο νοημοσύνη δεν εννοώ μόνο το iq, αλλά και την συναισθηματική νοημοσύνη. Ως άνθρωποι έχουμε πολλές ανάγκες και θα ψάξουμε να τις καλύψουμε μέσα από μηχανήματα. Ήδη εισάγουν μέσα σε λογισμικά ικανότητες που να προσομοιάζουν σε ανθρώπινες συμπεριφορές και να ανταποκρίνονται σε καθημερινές μας ανάγκες. Για παράδειγμα ένα άτομο το οποίο νιώθει μοναξιά θα μπορέσει να κάνει chat η παρέα με ένα ρομπότ το οποίο δεν θα διαφέρει σε τίποτα να ένα πραγματικό ανθρώπινο ον. Επομένως, δεν κινδυνεύουμε μόνο να χάσουμε τη δουλειά μας από ένα ρομπότ αλλά και την συντροφικότητα μας γιατί θα είμαστε εύκολα αντικαταστήσιμοι από ένα λογισμικό που θα επιλέγει ο χρήστης όπως θέλει να συμπεριφέρεται αναλόγως με την ανάγκη. Αν θέλω σεξ θα πατήσω το ανάλογο κουμπί . Αντιστοίχως αν θέλω συζήτηση, αν θέλω ζήλεια, αν χρειάζομαι οτιδήποτε ερωτικό ή συναισθηματικό θα πατάω το ανάλογο mode. Η προσωπική μου είναι γνώμη είναι πως η τεχνητή νοημοσύνη θα μας κάνει ακόμα πιο δυστυχισμένους και ακόμα πιο μοναχικούς. Δεν μπορεί να υπάρξει ουσία και νόημα σε κάτι τεχνητό. Το νόημα στις σχέσεις βασίζεται στην αυθεντικότητα της μοναδικότητας μας και στην απροβλεψιμότητα της του μέλλοντος», αναφέρει ο Δρ. Γιώργος Λάγιος μιλώντας στο Καρφί.
Σωτήρης Σκουλούδης, αρχισυντάκτης newsbomb.gr: Η δημοσιογραφία την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης
Η τεχνητή νοημοσύνη εισβάλλει και στα άδυτα της δημοσιογραφίας. Κατά πόσο οι ειδήσεις και τα νέα από εδώ και στο εξής θα φέρουν την υπογραφή αλγόριθμου και όχι ρεπόρτερ.
Ο Σωτήρης Σκουλούδης παραθέτειστο Καρφί την δική του οπτική για το θέμα, συγκεκριμένα λέει:
«Όπως έγινε κάποτε με τη λεγόμενη Δημοσιογραφία των Πολιτών, έτσι και σήμερα, οι εξελίξεις και τα επιτεύγματα της Τεχνητής Νοημοσύνης φαίνεται να αποτελούν μια τεράστια, όσο και μη προβλέψιμη, πρόκληση για τη δημοσιογραφία και τον χώρο του Τύπου γενικότερα. Παρουσιαστές που δεν χρειάζεται πια να είναι… άνθρωποι, ολόκληρα αφιερώματα και σύνθεση πληροφοριών που πλέον μπορούν να εκπονηθούν σε δευτερόλεπτα, απλά γράφοντας την κατάλληλη ερώτηση στο πρόγραμμα, ή ακόμα και δημοσίευση μεγάλου όγκου ειδήσεων με αυτοματοποιημένο τρόπο –ακόμα και έκτακτων γεγονότων όπως είναι ο σεισμός- είναι η νέα πραγματικότητα που απειλεί, προκαλεί, ή, υπόσχεται, αναλόγως πώς θα το δει κανείς, να μεταβάλλει δραστικά το επάγγελμα του δημοσιογράφου. Ή, ακόμα, και να εξαλείψει κάποιες θέσεις εργασίας, όπως φοβούνται πολλοί ότι θα συμβεί. Ιστορικά πάντως έχει αποδειχτεί ότι η τεχνολογία εξελίσσει και βελτιώνει, παρά απειλεί, τη δημοσιογραφική εργασία, και η πρόσφατη απόδειξη για αυτό είναι εμφανής, από τις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες και τις τεράστιες δυνατότητες που προσφέρουν, αναβαθμίζοντας ουσιαστικά την ποιότητα της ενημέρωσης, έτσι όπως παρεχόταν από τα παραδοσιακά μέσα. Το σίγουρο είναι, ότι ένας τομέας, που αποτελεί και την πεμπτουσία του λειτουργήματος, θα γίνεται πάντα από τον άνθρωπο, διότι προϋποθέτει την έρευνα πέραν των ψηφιακών δεδομένων, την επιτόπια παρουσία αλλά και την αξιοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα. Αυτό είναι το ρεπορτάζ».
Μάρα Μεθενίτη, φοροτεχνικός: Τεχνητή νοημοσύνη και συναλλαγές
Η φοροτεχνικός Μάρα Μεθενίτη υποστηρίζει πως στις συναλλαγές η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί ένα πολύ ισχυρό εργαλείο. Ειδικότερα, αναφέρει στο Καρφί:
«Η τεχνητή νοημοσύνη( ΑΙ ) μπαίνει όλο και περισσότερο στην καθημερινότητά μας. Επηρεάζει όλους τους τομείς της ζωής μας άρα εύλογα αγγίζει και το κομμάτι των συναλλαγών. Τα τελευταία χρόνια, τα κράτη ωθούν τους πολίτες έντονα σε ψηφιοποίηση όλων των οικονομικών τους κινήσεων έτσι ώστε να επιτευχθεί βελτίωση του ελέγχου κυρίως για το μαύρο χρήμα. Αυτή η τάση, έρχεται να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο με την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης καθώς τα κράτη διαθέτουν πλέον ένα εξαιρετικά ισχυρό όπλο. Μπορούν να εντοπίζουν τις ύποπτες περιπτώσεις άμεσα. Κάποτε αυτός ο εντοπισμός απαιτούσε πόρους και χρόνο, προβλήματα που η τεχνητή νοημοσύνη ξεπερνά εύκολα. Το εργαλείο αυτό υπόσχεται μείωση του κόστους τόσο σε δημόσιους φορείς όσο και σε ιδιωτικούς. Οι τράπεζες για παράδειγμα, μέσω του μηχανισμού της τεχνητής νοημοσύνης υπόσχονται μείωση των επιβαρύνσεων στις συναλλαγές. Οι προσδοκίες που δημιουργούνται από την χρήση της ΑΙ είναι υψηλές καθώς μέσω αυτής ενισχύεται η ισότητα των πολιτών μέσω του ελέγχου των συναλλαγών και προωθείται η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής όπως επίσης μειώνονται τα κόστη που επιβαρύνουν τους πολίτες. Το μεγάλο στοίχημα του μέλλοντος είναι εάν αυτό το εργαλείο θα καταφέρει να λειτουργήσει απρόσκοπτα, με τους φορείς που το πλαισιώνουν να το ενισχύουν ή να το υπονομεύουν».
Το χρονονολόγιο της τεχνητής νοημοσύνης
1947: Ο Βρετανός μαθηματικός Άλαν Τούρινγκ (ο άνθρωπος που έλυσε τον κώδικα των ναζί), ανακοινώνει στη Μαθηματική Ένωση ότι «αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια μηχανή που μπορεί να μαθαίνει από εμπειρία».
1951: Ο Αμερικανός επιστήμονας πληροφορικής Μάρβιν Μίνσκι δημιουργεί το πρώτο νευρωνικό δίκτυο.
1956: Ο όρος «Τεχνητή Νοημοσύνη» καθιερώνεται για την έρευνα εφεξής στο πώς οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές θα μιμηθούν τον ανθρώπινο νου.
1975: Δημοσιεύονται σε επιστημονικό περιοδικό οι ανακαλύψεις ενός υπολογιστή του πανεπιστημίου του στάνφορντ, ο οποίος αποκωδικοποίησε μια σειρά από χημικές ενώσεις.
1987: Το πρώτο όχημα χωρίς οδηγό, ένα βανάκι της Mercedes Benz, διανύει εντελώς αυτόνομο, απόσταση 20 χλμ σε γερμανικό αυτοκινητόδρομο αναπτύσσοντας ταχύτητα έως 90χλμ.
1997: Ο υπολογιστής Deep Blue της IBM νικά τον καλύτερο σκακιστή του κόσμου τον Ρώσο γκραν μετρ Γκάρι Κασπάροφ.
2011: Η Apple ενσωματώνει στις συσκευές της τη σίρι, μια ψηφιακή προσωπική βοηθό η οποία είναι εκπαιδευμένη να ανταποκρίνεται σε φωνητικές εντολές και κατόπιν να τις εκτελεί.
2012: Μια ομάδα επιστημόνων επαναφέρει το ενδιαφέρον για την Τεχνητή Νοημοσύνη καθώς πέτυχε την αναγνώριση προφορικού και γραπτού λόγου. Ο όρος βαθιά μάθηση (deep learning) συζητείται ευρέως και εντάσσεται στο καθημερινό λεξιλόγιο της ανθρωπότητας.
2014: Το facebook παρουσιάζει μια εξελιγμένη μορφή του deep face, ενός συστήματος που βασίζεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τη βαθιά εκμάθηση.
2016: Ο Alpha Go ένας παίχτης ρομπότ που κατασκεύασε η εταιρεία Deep Mind της Google υποχρεώνει σε ήττα τον παγκόσμιο πρωταθλητή του πανάρχαιου κινέζικου επιτραπέζιου παιχνιδιού γκο. Το γεγονός θεωρείται ίσης σημασίας με τη νίκη του Deep Blue επί του Γκάρι Κασπάροφ πριν από 20 χρόνια.
2017: Ο διάσημος Βρετανός φυσικός στίβεν Χόκινγκ προειδοποιεί ότι «εάν δεν μάθουμε πώς να προετοιμαστούμε σωστά και να αποφύγουμε τους ενδεχόμενους κινδύνους της, η Τεχνητή Νοημοσύνη, μπορεί να αποδειχθεί ό,τι χειρότερο υπήρξε ποτέ στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού».
2022: Τον Νοέμβριο του 2022 η OpenAI παρουσιάζει στο κοινό το ChatGPT και προκαλεί παγκόσμια αναταραχή με την απόδοση του ως «ψηφιακού πανταγνώστη».
2023: Ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου Ίλον Μασκ, ο συνιδρυτής της Apple, Στιβ Βόζνιακ καθώς και χιλιάδες άλλοι υπογράφουν έκκληση για την εξάμηνη διακοπή της εξέλιξης σε συστήματα με Τεχνητή Νοημοσύνη πιο ισχυρή από το GPT-4, ότι πιο προηγμένο υπάρχει στον κλάδο της AI.
Το θέμα δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καρφί το Σάββατο 11 Μαΐου 2024
