Η ανομβρία των περασμένων μηνών ποιους κινδύνους εγκυμονεί;
Έρχονται οι big fires στην Ελλάδα;
Ο χειμώνας φέτος δεν πέρασε από εδώ και αυτό έχει επιπτώσεις. Η Ελλάδα με το καλύτερο κλίμα στον κόσμο πέφτει και αυτή θύμα της κλιματικής κρίσης. Οι επιστήμονες προειδοποιούν πως πλέον είμαστε αντιμέτωποι με ακραία καιρικά φαινόμενα και πως λύσεις έπρεπε να είχαν βρεθεί χθες.
Του Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλου
Πλέον ο κόσμος που θα κληθούμε να παραδώσουμε στα παιδιά μας δεν θα είναι ποτέ ίδιος πια… Ήδη ο Απρίλιος μετρά δεκάδες πυρκαγιές. Γεγονός που προβληματίζει τους ειδικούς και μάλιστα έντονα.
Η ανομβρία του χειμώνα
Η ανομβρία που επικράτησε τους περασμένους μήνες και φυσικά οι ασυνήθιστες υψηλές θερμοκρασίες έχουν δημιουργήσει σοβαρές παρενέργειες, οι οποίες θα προκαλέσουν σοβαρά και επικίνδυνα προβλήματα στην κοινωνία, στην υγεία και στην οικονομία.
Το πιο θερμό φθινόπωρο
Το φθινόπωρο που πέρασε ήταν το θερμότερο των τελευταίων 15 ετών στην Ελλάδα, καθώς η μέση τιμή των μέγιστων ημερήσιων θερμοκρασιών κυμάνθηκε σε ακραία υψηλά επίπεδα σχεδόν στο σύνολο της χώρας, σε σχέση με το μέσο όρο της περιόδου 2010-2019. Η Θεσσαλία, μαζί με τα νησιά είναι οι δύο περιοχές που πληρώνουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της έλλειψης επαρκών υδάτινων πόρων. Στο νομό Λάρισας έχουν χαθεί 1,2 εκατ. στρέμματα καλλιεργειών λόγω της διάβρωσης των εδαφών.
Και ο Χειμώνας που δεν ήρθε ποτέ
Η έλλειψη βροχής και οι υψηλές θερμοκρασίες τον Ιανουάριο του 2024 επηρέασαν τις χειμερινές καλλιέργειες και τα οπωροφόρα δέντρα κατά μήκος των ακτών στην Ισπανία, την Ιταλία, την Ελλάδα και τα νησιά της Μεσογείου, ενώ το Μαρόκο και η Αλγερία παρουσίασαν μειωμένη ανάπτυξη των καλλιεργειών. Η έλλειψη βροχής, σε συνδυασμό με τις θερμοκρασίες ρεκόρ, που παρατηρήθηκαν κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου στην Ισπανία, την Ιταλία, την Ελλάδα και τα νησιά της Μεσογείου, επηρέασαν αρνητικά τη σπορά και την ανάπτυξη της βιομάζας για χειμερινές καλλιέργειες και οπωροφόρα δέντρα. Επιπλέον, οι θερμές περίοδοι μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου 2023 οδήγησαν σε θερμοκρασίες άνω του μέσου όρου, με τον Ιανουάριο του 2024 να έχει ανακηρυχθεί πρόσφατα ως ο θερμότερος Ιανουάριος που έχει καταγραφεί. Και όπως φαίνεται από τις εποχικές προβλέψεις, οι θερμοκρασίες την άνοιξη του 2024 θα είναι υψηλότερες από τον μέσο όρο. Η τρέχουσα, χαμηλότερη από τη συνηθισμένη χιονοκύστη των Άλπεων, αναμένεται να προσφέρει μειωμένη συμβολή στο λιώσιμο του χιονιού στις ροές των ποταμών στην περιοχή την ερχόμενη άνοιξη και το καλοκαίρι.
Έρχονται τα χειρότερα;
Για τάση αύξησης της ξηρασίας στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια προειδοποιούν οι επιστήμονες. Οι ειδικοί κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα για την ξηρασία στη χώρα μας επικαλούμενοι τα επιστημονικά μοντέλα που εφαρμόζονται και τις μελέτες που γίνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση την αύξηση των θερμοκρασιών και την ελάττωση των βροχών τα τελευταία χρόνια.
Τα 50αρια είναι εδώ;
Πιθανό, είχε χαρακτηρίσει σε συνέντευξη του, το σενάριο να φτάσει η θερμοκρασία στους 50 βαθμούς Κελσίου σε κάποια περιοχή της Ευρώπης τα επόμενα χρόνια ο δρ Κάρλο Μπουοντέμπο, διευθυντής της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus για την κλιματική αλλαγή (C3S). Είναι μια υπόθεση που δεν αποκλείεται κάθε άλλο ενισχύεται. Την ίδια ώρα παρατηρείται ότι λιγοστεύουν οι μέρες με βροχή, αλλά μεγαλώνουν οι διάρκειες ενδιάμεσα που έχουμε ξηρασία και όταν βρέχει, βρέχει πιο ισχυρά και αυτό είναι προβληματικό και για τους ανθρώπους και την πολιτική προστασία προφανώς, αλλά και για την ίδια τη γη.
Κωστής Γριμάνης, υπεύθυνος για θέματα κλίματος και ενέργειας, ελληνικό γραφείο Greenpeace: Γιατί έχουν αυξηθεί οι περιοχές που βιώνουν καύσωνα στην Ελλάδα
Ο κ. Κώστας Γριμάνης υπεύθυνος για θέματα κλίματος και ενέργειας, ελληνικό γραφείο Greenpeace, μιλώντας στο Καρφί εξηγεί γιατί οι περιοχές που βιώνουν τον καύσωνα στην Ελλάδα έχουν διπλασιαστεί, «Ήδη, το 2023 έχει καταγραφεί ως το θερμότερο έτος παγκοσμίως, με τη μέση θερμοκρασία να ξεπερνάει κατά +1,48C τη μέση τιμή της προβιομηχανικής περιόδου και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα να ξεπερνούν τη μέση τιμή για το 2022. Αντίστοιχα, στην Ελλάδα το 2023 ήταν το θερμότερο έτος τα τελευταία 30 χρόνια, με την υψηλότερη μέση τιμή θερμοκρασίας από το 1991 (15,2C). Οι προγνώσεις για το 2024 δεν είναι ενθαρρυντικές βάσει των τάσεων που καταγράφονται σήμερα.
Χαρακτηριστικό είναι ότι για την Ελλάδα οι περιοχές που βιώνουν έναν τουλάχιστον καύσωνα ετησίως έχουν διπλασιαστεί. Η αυξητική τάση των καυσώνων σε συνδυασμό με την έντονη μείωσης της υγρασίας του εδάφους είναι ανησυχητική για την εμφάνιση πυρκαγιών σαν αυτές που συνέβησαν το 2023 σε Έβρο, Ρόδο και αλλού, με κόστος την ανθρώπινη ζωή, την απώλεια της βιοποικιλότητας και το βιός χιλιάδων οικογενειών.
Αυτό που μας φοβίζει, και είναι ενδεικτικό του χαμηλού ρυθμού με τον οποίον προσπαθούμε να μετριάσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης (βλ. εξορύξεις και νέα έργα ορυκτού αερίου και στη χώρα μας, αποσπασματική εξοικονόμηση και χαμηλός ρυθμός ανακαίνισης του παλιού κτιριακού αποθέματος) αλλά και της σχεδόν ανύπαρκτης προσαρμογής στα νέα δεδομένα, είναι ότι οι πιο ευάλωτες ομάδες συμπολιτών μας (οικογένειες χαμηλού εισοδήματος, γυναίκες, ηλικιωμένοι και παιδιά) θα πληγούν πρώτα.
Από τη μία μας ανησυχεί η ετοιμότητα της πολιτείας σε νέα ακραία καιρικά φαινόμενα και εκτεταμένες πυρκαγιές και από την άλλη το πώς υπαρκτές, βιώσιμες και καθαρές λύσεις δεν προωθούνται με ταχύ ρυθμό ώστε να συμπεριλάβουν κυρίαρχα τους πιο ευάλωτους από εμάς. Για παράδειγμα, πρόσφατες μελέτες έχουν αναδείξει ότι τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας λόγω καύσωνα το καλοκαίρι (όπως το 2022, που ήταν άλλη μια χρονιά ρεκόρ για την αύξηση της θερμοκρασίας) βρέθηκαν σε χώρες κοντά στη Μεσόγειο Θάλασσα, δηλαδή στην Ιταλία (295 θάνατοι ανά εκατομμύριο), στην Ελλάδα (280 θάνατοι/εκατομμύριο), στην Ισπανία (237 θάνατοι/εκατομμύριο) και στην Πορτογαλία.
Τι θα γίνει λοιπόν σε μεγάλες πόλεις όπως η Αθήνα στην περίπτωση που οι μέρες και η συχνότητα καυσώνων αυξηθεί; Συνδυαστικά με το υψηλό κόστος διαβίωσης, πώς ένα ευάλωτο νοικοκυριό θα καταφέρει να ψύξει επαρκώς την κατοικία του το καλοκαίρι; Πολλά είναι αυτά που μας φοβίζουν, ωστόσο διαθέσιμες λύσεις υπάρχουν ακόμα και αν δεν είναι τέλειες. Εμφαση και πόροι πρέπει να δοθούν σε τέτοιες λύσεις, αλλά και να δοθεί το αντίστοιχο βάρος στην προσαρμογή και στην πρόληψη, στις οποίες βλέπουμε ότι υπάρχει τεράστιο κενό».
Κωνσταντίνος Πασβάντης Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος M.Sc.: Οι υψηλές θερμοκρασίες καταπονούν τα δέντρα
Ο Κωνσταντίνος Πασβάντης είναι Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος M.Sc. και μιλώντας στο Καρφί αναφέρει τις επιπτώσεις των υψηλών θερμοκρασιών στο περιβάλλον, ενώ παράλληλα εκφράζει και τους φόβους του.
«Όσον αφορά τα δάση οι υψηλές θερμοκρασίες συμβάλλουν στην αύξηση, την ένταση και τη συχνότητα των δασικών πυρκαγιών, και κατ΄ επέκταση συνδυαστικά στις πιθανές μεταβολές στη γεωγραφική κατανομή των δασικών ειδών. Επιπλέον, παρατηρούνται νεκρώσεις δέντρων και μείωση της ζωτικότητας τους ως αποτέλεσμα καταπόνησης από τη παρατεταμένη ξηροθερμική περίοδο. Όσον αφορά το αστικό πράσινο (πάνω από το ½ του πληθυσμού στη χώρα μας ζει σε αστικές περιοχές), οι υψηλές θερμοκρασίες καταπονούν τα δέντρα ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται στους δρόμους σε σύγκριση με αυτά που βρίσκονται σε άλση ή πάρκα, με αποτέλεσμα την αύξηση των προσβολών από έντομα και την αύξηση των ξενικών χωροκατακτητικών ειδών. Επιπλέον, οι υψηλές θερμοκρασίες διεγείρουν τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα με αποτέλεσμα τα δέντρα της πόλης να γερνούν γρηγορότερα. Εκ των ανωτέρω και συνυπολογίζοντας το γεγονός ότι τα προηγούμενα χρόνια πολλές περιοχές (βλ. Αττική) λόγω πυρκαγιών έχασαν το περιαστικό τους πράσινο, το οποίο συνέβαλε τοπικά στο μετριασμό των υψηλών θερμοκρασιών, και με δεδομένο ότι ο καιρός δεν μπορεί να αλλάξει απευθείας από τον άνθρωπο σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, οι υψηλές θερμοκρασίες θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις και στο ανθρωπογενές περιβάλλον, και η προστασία των δασών και του αστικού πρασίνου είναι αναγκαιότερη από ποτέ».
Σεραφείμ Τσιουγκρής, Πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Εθελοντών Πυροσβεστικού Σώματος: Θα έχουμε δύσκολο Καλοκαίρι
Ο Πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Εθελοντών Πυροσβεστικού Σώματος Σεραφείμ Τσιουγκρής μιλώντας στο Καρφί κάνει λόγο για ένα ιδιαίτερα δύσκολο Καλοκαίρι καθώς ο χειμώνας ήταν άνυδρος. Επίσης τονίζει πως είναι και ευθύνη των πολιτών να προστατεύουν την φύση και όχι να προκαλούν επικίνδυνες συνθήκες γι’ αυτήν.
«Το Καλοκαίρι θα είναι δύσκολο φέτος, το γεγονός ότι δεν έβρεξε, δεν χιόνισε (στα ορεινά) και γενικά οι καιρικές συνθήκες δεν ήταν αυτές που θα έπρεπε το χειμώνα. Το γεγονός αυτό μας προβληματίζει ιδιαίτερα. Ήδη Άνοιξη και μετράμε δεκάδες μέτωπα πυρκαγιάς, αν είναι έτσι τώρα τι θα γίνει τους επόμενους μήνες; Τι πρέπει να αλλάξει για να αντιμετωπιστούν οι φωτιές; Ο τρόπος που φερόμαστε στην φύση. Να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Έχουν αλλάξει τα πάντα στο περιβάλλον τα τελευταία χρόνια και αυτό πρέπει να μας κάνει πιο συνειδητούς πολίτες. Δεν πρέπει να αφήνουν απορρίμματα στα δάση, γιατί όσο και να σας φανεί περίεργο φωτιά μπορεί να ξεκινήσει από ένα κομμάτι γυαλί από την μπύρα ή το πότο που ήπιαμε και αφήσαμε το μπουκάλι στο δάσος. Είναι ευθύνη όλων μας να προστατεύσουμε το περιβάλλον. Άλλωστε αυτό το έχουμε κληρονομήσει από τους ανθρώπους μας και πρέπει να το μεταβιβάσουμε στα παιδιά μας. Αυτό που συνιστώ είναι προσοχή, ιδιαιτέρως μετά από έναν άνυδρο χειμώνα».
Θα πούμε το νερό…νεράκι
Οι ταμιευτήρες το τέλος Μάρτιου περιέχουν λιγότερο αποθέματα νερού απ΄ότι είχαν πριν αρχίσει ο φετινός χειμώνας, τον Οκτωβρίου 2023. Συγκεκριμένα είχαμε 930.007.000 κυβικά μέτρα νερού, ενώ την 1η Οκτωβρίου 2023 είχαμε 930.785.000 κυβικά μέτρα.
Μέχρι τον επόμενο Οκτώβριο (του 2024) από τους ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ, από τους οποίους υδροδοτείται η Αττική, αναμένεται να αφαιρεθεί νερό και όχι να συλλεχθεί. Από αυτό το γεγονός ενδέχεται να προκύψει ζήτημα λειψυδρίας, που θα επηρεάσει τη ζωή των κατοίκων του λεκανοπεδίου το καλοκαίρι.
Οι πιο υγροί μήνες του υδρολογικού έτους, έχουν περάσει, χωρίς να έχει συλλεχθεί νερό, την ώρα που ο φετινός χειμώνας ήταν από τους πιο θερμούς παγκοσμίως, με τα ρεκόρ να καταρρίπτονται το ένα μετά το άλλο.
Τα τελευταία χρόνια, το καλοκαίρι του 2022 και το καλοκαίρι του 2023, περιοχές της κεντρικής Ευρώπης, αλλά και η Ισπανία, ταλαιπωρήθηκαν από μακρά ξηρασία, με αποτέλεσμα τα ποτάμια να στερέψουν και να προκληθούν σοβαρά ζητήματα λειψυδρίας.
To θέμα δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καρφί το Σάββατο 20 Απριλίου 2024
