Η νεαρή που φτιάχνει μαντινάδες, γράφει στίχους για κρητικά τραγούδια και εκπέμπει μουσική από το Ράδιο Φάρος
Η Ιωάννα Σφηνιά μια νεαρή κοπέλα από τα Σφακιά Χανίων εξωτερικεύει το DNA της που δεν είναι άλλο από την κρητική μουσική και παράδοση. Η ίδια έχει ταυτίσει την ζωή της με τους χορούς της μεγαλονήσου και τις μαντινάδες και πλέον σκαρώνει στίχους για νέα κρητικά τραγούδια.
Αυτή την περίοδο μάλιστα βρίσκεται πίσω από το μικρόφωνο του Ράδιο Φάρος» και μεταδίδει την παραδοσιακή μουσική της Κρήτης.
Η ίδια μιλάει στο Πινάκιο και τονίζει πως η παράδοση διαχρονικά συμβάλει στην κοινωνική ζωή, ενώ μοιράζεται μαζί μας την αγαπημένη δικιά της μαντινάδα.
Η κρητική μουσική είναι στο DNA σου…από ποια ηλικία άρχισες την επαφή σου με την παραδοσιακή μουσική;
«Από την αρχαιότητα ο άνθρωπος ένοιωθε την ανάγκη να εκφράσει συναισθήματα ,ιδέες ακόμα και τον πόνο του. Επειδή όμως η πολυπλοκότητα ήταν εμπόδιο στο να αποδώσει καλύτερα και σε ευρύτερο φάσμα τις σκέψεις του αποφάσισε να το κάνει με την κίνηση, την κίνηση του κορμιού του, των χεριών του και των ποδιών του.
Δηλαδή να χορέψει… Η κίνηση ποτέ δεν ψεύδεται .Είναι ένα βαρόμετρο που δείχνει την κατάσταση της ψυχής , σ’ όλους όσους είναι ικανοί να την διαβάσουν.
Ασχολούμαι με το χορό από 5 ετών. Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε ένα χωριό της επαρχίας Σφακιών στα Χανιά Κρήτης.
Από τα πρώτα μου κιόλας βήματα ξεκίνησε η αναζήτηση μου για το χορό.Σε ηλικία 5 χρονών οι γονείς μου ανακαλύπτοντας αυτή μου τη δίψα για το χορό με ξεκίνησαν παραδοσιακούς χορούς στην πρώτη τότε σχολή που λειτουργούσε κάτω από αντίξοες συνθήκες στον απομακρυσμένο και δύσβατο αυτό τόπο του από τότε και μέχρι τώρα δασκάλου μου Σήφη Παπασηφάκη που τότε διέμενε στην Αθήνα και ερχόταν κάθε σαββατοκύριακο στη Κρήτη με αγάπη και μεράκι για να μεταλαμπαδεύσει στο τόπο αυτό τη τέχνη του χορού. Παράλληλα όμως ένιωθα την ανάγκη εκτός από τους παραδοσιακούς χορούς να επεκταθώ και σε άλλα είδη μου γεννήθηκε έντονα η επιθυμία για μπαλέτο .
Στάθηκα τυχερή και για ένα χρόνο το όνειρο μου έγινε πραγματικότητα . Σε ηλικία 7 χρονών έκανα μαθήματα μπαλέτου που δυστυχώς δε κράτησαν παραπάνω από ένα χρόνο γιατί η συγκεκριμένη σχολή δεν συνέχισε τα μαθήματα λόγο δυσκολιών και πάλι του τόπου και δεν συνέχισα λόγο του ότι οι οικογένεια μου δεν ήταν εύκολο να με μετακινεί στη Πόλη 75 χιλιόμετρα μακριά .
Έτσι τα μαθήματα μπαλέτου σταμάτησαν εκεί.
Ασχολήθηκα εντατικά με το παραδοσιακούς χορούς της ΚΡΗΤΗΣ και όχι μόνο. Μέχρι και την Δευτέρα Λυκείου όπου λόγο των προετοιμασιών μου για της πανελλαδικές μου εξετάσεις απείχα για μια χρόνια..
Αμέσως μετά τις πανελλαδικές και όταν πλέον σαν φοιτήτρια έπρεπε να φύγω από τη Κρήτη και λόγο σπουδών να βρεθώ στη Θεσσαλονίκη άρχισε η αναζήτηση για την επαφή μου με το χορό. Ενεργό μέλος της ΕΝΩΣΗΣ ΚΡΗΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ δεν θα μπορούσα να μην είμαι και μέλος του χορευτικού, ενώ ταυτόχρονα συμμετείχα στα χορευτικού δρώμενα του συλλόγου Κρητών Θεσσαλονίκης τα αγρίμια αλλά και στην παγκρήτια αδελφότης ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ.
Μετά το πέρας των σπουδών μου και επιστρέφοντας στα πάτρια εδάφη δε θα μπορούσα να μείνω μακριά από κει που ξεκίνησα.
Στον παραδοσιακό σύλλογο Νομού χανιών τα Σφακιά που δραστηριοποιούμαι μέχρι και σήμερα και εύχομαι για πολλά ακόμα χρόνια.
Όσο μου το επιτρέπουν οι αντοχές μου όχι τόσο σωματικές ψυχικές …γιατί δε χορεύεις μόνο με το σώμα αλλά και με τη ψυχή …και η δική μου ψυχή είναι ταμένη στη τέχνη του χορού.
Μέσα από όλα αυτά τα χρόνια μου δίπλα στη τέχνη που λέγεται χορός έχω ζήσει μεγάλες συγκινήσεις που χωρίς το χορό δεν θα τα είχα βιώσει ταξίδεψα και γνώρισα ανθρώπους από όλο τον κόσμο, απέκτησα φίλιες συντεκνιές ,κουμπαριές που λέμε και στη Κρήτη.
Είδα ανθρώπους στην άλλη άκρη του κόσμου να αγαπούν τη Κρήτη πιο πολύ από κάποιους που ζουν σε αυτή.
Ένιωσα τη φιλοξενία στη ποιο ζεστή της μορφή. Οικογένειες να βγάζουν τα παιδιά τούς από τα κρεβάτια τους για να φιλοξενήσουν εσένα .να κάνουν τα πάντα για να σε ευχαριστήσουν και πολλά όμορφα πράγματα που για ώρες μπορώ να σας διηγούμαι.
Γνώρισα τη συλλογικότητα μιας ομάδας το να γίνεσαι μια γροθιά σε μια ομάδα με κοινό σκοπό τη προβολή του όμορφου σεμνού και ταπεινού χορού όχι της αυτοπροβολής .και θα θελα και μέσα από αυτή τη κατάθεση ψυχής να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στην οικογένεια μου ήταν δίπλα μου συνοδοιπόροι σε όλη αυτή τη διαδρομή με αγάπη υπομονή και κατανόηση.
Στο δάσκαλο μου Σήφη Παπασηφάκη που όλα αυτά τα χρόνια στάθηκε δίπλα μου όχι μόνο σαν δάσκαλος χορού και δάσκαλος στη ζωή.
Επίσης από μικρή ηλικία είχα αδυναμία στο ποιοτικό στίχο… μου άρεσαν να ακούω μαντινάδες που το νόημα τους να σε βάζουν σε ένα ταξίδι σκέψεων».
Γράφεις στίχους για κρητικά παραδοσιακά τραγούδια. Πως προέκυψε αυτό;
«Δεν θεωρώ τον εαυτό μου στιχουργό προς αποφυγή παρεξηγήσεων. Υπάρχουν
«τέρατα» στο χώρο του στίχου. Τα τελευταία χρόνια δειλά δειλά έβγαζα προς τα έξω τις σκέψεις μου έχω αρκετό υλικό στη κατοχή μου που σιγά σιγά εξωτερικεύω τις σκέψεις μου και τη ψυχοσύνθεση μου. Έτσι λοιπόν μια κατάθεση ψυχής ήταν και ο στίχος
Θα περιμένω το καιρό το κύκλο του να κάνει σε εσένα να ρθει ο πόνος μου και μένα να λιγάνει που ο καλός μου φίλος και εξαίρετος καλλιτέχνης Ανδρέας Μανωλαράκης μελοποίησε και τον ευχαριστώ για μια ακόμα φορά μεγάλη τιμή όταν καλλιτέχνες τέτοιας εμβέλειας όπως ο Ανδρέας σε εμπιστεύονται.
Όμως και αρκετοί άλλοι καλλιτέχνες σε ζωντανές εμφανίσεις τους μελοποιούν στίχους μου και τους ευχαριστώ για αυτό».
Κάνεις και μια ραδιοφωνική εκπομπή. Σε ποιο σταθμό και ποιο είναι το ύφος της;
«Ναι, κάνω ραδιοφωνική εκπομπή στο ράδιο φάρος στους 91,8 στα Χανιά Κρήτης του καλού μου φίλου Μανώλη Κατσαρού από το 2013 με κάποια χρόνια απουσίας λόγο επαγγελματικών υποχρεώσεων .τώρα επέστρεψα με τη εκπομπή μου «Μουσικά μονοπάτια». Δεν αποκαλώ τον εαυτό μου ραδιοφωνικό παράγωγο δεν το έχω σπουδάσει και δεν είμαι πλήρης γνωστής του αντικειμένου . Κάνω αυτό που μου αρέσει με σεβασμό στη κρητική μουσική με σεβασμό στο κοινό που επιλέγει να με ακούει και κάνω ότι μπορώ να υπάρχει μια όμορφη αρμονία μεταξύ έμενα και του κοινού μου».
Τι εισπράττεις από τους ακροατές τι σου λένε;
«Εισπράττω πολύ αγάπη και αυτό είναι που μου δίνει ώθηση να συνεχίσω να κάνω αυτό που κάνω όπως μπορώ καλύτερα .γιατί είναι ένα μεράκι και ένας ακόμα τρόπος έκφρασης και παράλληλα επαφής με το κόσμο που παράλληλα έχουν την ιδία αγάπη με το συγκεκριμένο είδος μουσικής παραδοσιακή κρητική μουσική.
Ποια είναι η σημασία της διατήρησης της παράδοσης στον Πολιτισμό μας;
«Ο Ιωάννης Δραγούμης ο ελληνοκεντρικός αυτός στοχαστής στις αρχές του περασμένου αιώνα έλεγε τα εξής:
«Πήγαινε στα Δημοτικά τραγούδια στη δημοτική τέχνη και στη χωριάτικη και λαϊκή ζωή , για να βρεις τη γλωσσά σου και την ψυχή σου και με αυτά τα εφόδια , αν έχεις ορμή μέσα σου και φύσημα , θα πλάσεις ότι θέλεις , παράδοση και πολιτισμό και αλήθεια και φιλοσοφία.
Και η πραγματική πρόοδος πηγάζει από την παραδώσει του κάθε λάου , γιατί αυτή είναι που εκφράζει τον ίδιο το λαό , που ανταποκρίνεται στα δικά του βιώματα , στις δίκες του συνήθειες , στην δική του ιδιοσυγκρασία ,στη δική του ψυχοσύνθεση. Αυτή είναι ραμμένη στα δικά του μετρά . είναι σαν όπως φορεί κάποιος το δικό του κοστούμι και όχι ένα δανεικό.
Αυτός ο εξευρωπαϊσμός αυτή η βασική ένδυση του μανδύα του Ευρωπαίου συγκλόνισε τον ελληνικό λαό, τον αποπροσανατόλισε.
Πρώτα απ’ όλα η πάλη ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο είναι η έκφραση της ζωής. είναι η ίδια η ζωή .Ανάμεσα στην παράδοση και την νεοτερικότητα αναπτύσσεται μια δυναμική που εκφράζεται με θέση-αντίθεση και τελικά οδηγεί στη σύνθεση.
Η παράδοση συμβάλλει στην κοινωνική ζωή.
Η παράδοση δεν χάνεται εύκολα ,απλά μεταμορφώνεται ,τροποποιείται ,αλλά επιζεί, άλλοτε με τη μορφή κάποιας τέχνης και συνηθεστέρα ως ιδέα γόνιμη και δημιουργική και έτσι συμβάλει στην πρόοδο και την εξέλιξη.
Για να οδηγήσει η μελέτης της παράδοσης στη πρόοδο πρέπει:
Να γίνει με ευλάβεια
Να γίνεται με αντίληψη όχι στατική αλλά δυναμική γιατί αυτό μπορεί σήμερα να στέκεται ακίνητο ως παράδοση ηταν κάποτε ζωή με παλμό που πάλευε να βρει έκφραση.
Να γίνεται με βεβαιότητα ότι το δέντρο της παράδοσης μικρό η μεγάλο υπάρχει παντού. Μέσα μας. Στην οικογένεια , στο σχολειό , στην εκκλησία , στην πολιτεία στη γλώσσα στα ήθη και έθιμα, στα τραγούδια μας , στην κοινωνική μας ζωή στις διατροφικές μας συνήθειες στα αρχοντικά αλλά και ταπεινά μας σπίτια.
Τέλος να γίνεται με την ελπίδα ότι η γνώση και η μελέτη της παράδοσης μεγαλώνουν τον ίσκιο και σταθεροποιούν τον πολιτιστικό βηματισμό του λαού μας
Κοιτάζουμε όσο είναι ανάγκη το παρελθόν πάντα όμως έχουμε στόχο να οικοδομούμε μέλλον «Πάτησα στους ώμους των προγόνων μου κι έτσι μπόρεσα να δω περά από τα τείχη του καιρού μου» είπε ο Αϊνστάιν για να δείξει ποσό τον ωφέλησε η πείρα που απέκτησε από το παρελθόν».
Τέλος, ποια είναι η αγαπημένα δικιά σου μαντινάδα;
«Αγαπημένη δίκια μου μαντινάδα ; Είναι σαν να λες σε μια μητέρα ποιο από τα παιδιά της αγαπάει ποιο πολύ, πολλές όμως αφού το ζητάς θα σου πω:
Χίλιες φορές ορκίστηκα να μη ξαναγαπήσω
Μα πάντα είσαι η αφορμή τον όρκο να πατήσω».