Για δεκάδες χωρισμένα ζευγάρια που έχουν παιδιά
Ποιες αλλαγές θα γίνουν 38 χρόνια μετά
Ειδικοί μιλούν για το τόσο μεγάλο κοινωνικό θέμα
Το υπουργείο Δικαιοσύνης δρομολογεί αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με την επιμέλεια των παιδιών, μετά από το διαζύγιο των γονέων. Στόχος είναι τα παιδιά να περνούν ίσο χρόνο και με τους δύο γονείς. Σκοπός της νέας ρύθμισης είναι το παιδί να το μεγαλώνουν και οι δύο γονείς από κοινού, είτε είναι παντρεμένοι, είτε χωρισμένοι, είτε εκτός γάμου.
Του Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλου
Αυτό σημαίνει κοινές αποφάσεις, κοινά δικαιώματα, κοινές υποχρεώσεις και ίσο χρόνο και με τους δύο γονείς. Η συνεπιμέλεια ήδη εφαρμόζεται σε πολλές χώρες του εξωτερικού, με θετικές συνέπειες στην ψυχολογία των παιδιών, όπως δείχνουν σχετικές έρευνες.
Από το 1983
Στην Ελλάδα, το οικογενειακό δίκαιο έχει να αλλάξει από το 1983 και μέχρι τώρα, στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, η αποκλειστική επιμέλεια δινόταν στις μητέρες. Το μόνο που μένει είναι να δούμε πως οι αλλαγές θα εφαρμοστούν στην πράξη, καθώς το σίγουρο είναι ότι τα παιδιά ζητούν αγάπη και από τους δύο γονείς.
Η επόμενη ημέρα
Στο Καρφί μιλά η βουλευτής του ΚΙ.ΝΑΛ Νάντια Γιαννακοπούλου η οποία τονίζει πως και το υπάρχον νομικό πλαίσιο στο θέμα της συνεπιμέλειας είχε θεσπιστεί επί ΠΑΣΟΚ το 1983, ενώ τονίζει πως οι αλλαγές που θα γίνουν θα πρέπει να έχουν γνώμονα τα παιδιά.
Από την πλευρά τους οι Ενεργοί Μπαμπάδες, (συγκεκριμένα δύο μέλη του Δ.Σ ο Γεώργιος Κολυβάς και ο Διονύσης Λογοθέτης) μιλώντας στο Καρφί επισημαίνουν κάποια κενά στην πρόταση νόμου.
Η Φανή Γιωτάκη, Δικηγόρος, μέλους της Επιτροπής για το οικογενειακό δίκαιο και τη συναινετική συνεπιμέλεια εξηγεί πως το νέο σύστημα καθόλου δε θα αναβαθμίσει τη ζωή των παιδιών αλλά αντίθετα θα τους δημιουργήσει επιπλέον επιπρόσθετα προβλήματα.
Η ψυχολόγος Αρχοντούλα Μοράκη σκιαγραφεί τις ψυχολογικές επιπτώσεις στην ζωή των παιδιών από το διαζύγιο των γονιών και μετά.
Τέλος, δίνουμε έμφαση στο ρόλο των παππούδων και των γιαγιάδων που καλούνται να μπουν ως ασπίδες προστασίας μπροστά από τα παιδιά διατηρώντας ταυτόχρονα και ισορροπίες δύσκολες.
Το θέμα έχει δημοσιευθεί στην εφημερίδα Καρφί το Σάββατο 6 Φεβρουαρίου
Ενεργοί μπαμπάδες: Να σταματήσουν να διαιωνίζονται οι παθογένειες των τελευταίων δεκαετιών
Ποιοι είναι οι άξονες που θα πρέπει να εφαρμοστούν στην συνεπιμέλεια;
«Οι δύο βασικοί άξονες στους οποίους θα πρέπει να κινείται το νέο Οικογενειακό Δίκαιο είναι πρώτον, η θωράκιση της ανάγκης και του δικαιώματος των παιδιών να απολαμβάνουν κοινή ανατροφή από τους γονείς τους με ίσο χρόνο στην οικία κάθε γονέα και δεύτερον να προβλέπονται κοινές γονικές ευθύνες και υποχρεώσεις με αδιάσπαστη γονική μέριμνα και συνεπιμέλεια και από τους δύο γονείς. Με αυτόν τον τρόπο θα διασφαλιστεί η κοινή ανατροφή και η επικοινωνία ως δικαίωμα του παιδιού και κατ’επέκταση η νομική ισότητα μεταξύ των δύο γονέων».
Θεωρείτε πως ο νέος νόμος θα άρει τα αδιέξοδα του παρελθόντος και ποια είναι αυτά;
«Για να υπάρξει άρση των αδιεξόδων του παρελθόντος θα πρέπει να έχουμε ένα νέο νομοθέτημα με ξεκάθαρη και σαφή διατύπωση δίχως να αφήνει περιθώριο για παρερμηνεία και το οποίο θα βρει την πρακτική εφαρμογή στις δικαστηριακές αίθουσες. Όσο ο νόμος διαχωρίζει την επιμέλεια του τέκνου από την γονική μέριμνα και κάνει διάκριση μεταξύ γονέα με τον οποίο διαμένει το παιδί και γονέα που έρχεται σε επικοινωνία με το παιδί, όχι μόνο δεν θα άρει τα αδιέξοδα αλλά θα νομιμοποιήσει την υπάρχουσα κατάσταση δημιουργώντας γονείς δύο ταχυτήτων. Οπότε μια ορθή διατύπωση στον νόμο, η οποία θα διευκολύνει την εφαρμογή στην πράξη είναι αυτό που μπορεί να αμβλύνει τις συγκρούσεις-αντιδικίες μεταξύ των γονέων και να πατάξει την εργαλειοποίηση των παιδιών».
Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από το νέο νομοσχέδιο
«Ελπίζουμε το νομοσχέδιο που θα έρθει στην Βουλή να λάβει υπόψη τα πορίσματα που κατατέθηκαν στην Νομοπαρασκευαστική επιτροπή από τους ειδικούς επιστημονικούς φορείς καθώς και την πολυσέλιδη έκθεση από τον Συνήγορο του Πολίτη, τα οποία όπως φάνηκε δεν έλαβε τόσο υπόψη η νομοπαρασκευαστικη επιτροπή. Επιπρόσθετα, ευελπιστούμε σε μία διατύπωση του νόμου η οποία δεν θα αφήνει περιθώρια να διαιωνίζονται οι παθογένειες των τελευταίων δεκαετιών σε επίπεδο νομολογιακού εθίμου».
Νάντια Γιαννακοπούλου: Το συμφέρον κάθε παιδιού αποτελεί πυρήνα κάθε ρύθμισης
Ο πρωτοποριακός Νόμος 1329/1983, που εισήγαγε το ΠΑΣΟΚ, καθιέρωσε για πρώτη φορά τον παιδοκεντρικό χαρακτήρα του Οικογενειακού Δικαίου, το οποίο αποτελεί έως σήμερα τη μόνη σταθερά του Κινήματός μας σε κάθε συζήτηση που αφορά το θέμα αυτό. Από το 1983 έως σήμερα, τόσο η κοινωνία όσο και οι ανάγκες της, έχουν αλλάξει.
Στο Ν/Σ του Υπουργείου Δικαιοσύνης, όποτε και αν τεθεί προς ψήφιση, η θέση μας ήταν ξεκάθαρη από την πρώτη στιγμή. Έχουμε καταστήσει ήδη σαφές πως η κριτική και οι προτάσεις μας είναι απαγκιστρωμένες από κάθε διάθεση στείρας αντιπολίτευσης και κομματικές εμμονές. Σε θέματα τα οποία δομούνται οι βάσεις για τη βελτίωση της κοινωνίας μας και έχουν αντίκτυπο στην πρόοδο της χώρας μας τα αμέσως επόμενα χρόνια, όπως η εξωτερική πολιτική και τα εθνικά θέματα, το Κίνημα Αλλαγής πάντα συμβάλλει ουσιαστικά και τιμά τον κοινοβουλευτικό του ρόλο. Οι ρυθμίσεις του Οικογενειακού Δικαίου, η κατοχύρωση του συμφέροντος των παιδιών αποτελεί ένα τέτοιο θέμα για εμάς και έτσι θα το αντιμετωπίσουμε.
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά στην «συνεπιμέλεια» θα πρέπει να εμβαθύνουμε στην ουσία και στον πρακτικό τρόπο εφαρμογής της, γιατί τα προβλήματα εντοπίζονται κυρίως στην δικαστηριακή πρακτική. Αντιλαμβανόμενοι πως το συμφέρον κάθε παιδιού αποτελεί πυρήνα κάθε ρύθμισης, ήδη έχουμε τονίσει πως η δημιουργία αμιγώς οικογενειακών δικαστηρίων και η στελέχωσή τους με εξειδικευμένο προσωπικό, όπου ο δικαστής θα συνεπικουρείται από ειδικό σώμα με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, είναι επιβεβλημένη. Καθοριστικός παράγοντας για την αντιμετώπιση του ευαίσθητου αυτού ζητήματος ήταν, και πρέπει να είναι, η διάθεση των γονέων να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να συνεργαστούν αρμονικά για την ισορροπημένη ανατροφή του παιδιού τους.
Περιμένουμε να δούμε το τελικό Σχέδιο Νόμου, πάνω στο οποίο θα παρουσιάσουμε τις συνολικές προτάσεις μας ως Κίνημα Αλλαγής. Δυστυχώς, όμως, αυτό που μέχρι στιγμής έχει εξαγγελθεί από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και την κυβέρνηση είναι μία αποσπασματική προσέγγιση του Οικογενειακού Δικαίου. Και αυτό φοβόμαστε ότι δυστυχώς δεν πρόκειται να δώσει ουσιαστικές λύσεις στα τόσο ευαίσθητα αυτά ζητήματα.
Φανή Γιωτάκη, Δικηγόρος, μέλους της Επιτροπής για το οικογενειακό δίκαιο και τη συναινετική συνεπιμέλεια: Γιατί νέο σύστημα καθόλου δε θα αναβαθμίσει τη ζωή των παιδιών
Η «τομή», που φέρνει ένα μοντέλο υποχρεωτικής συνεπιμέλειας για το παιδί θα είναι η εκ των προτέρων οριζόντια δέσμευση της/του δικαστή στη λύση της συνεπιμέλειας, χωρίς την εξατομικευμένη κρίση που απαιτούν οι υποθέσεις του οικογενειακού δικαίου, ενώ ήδη στο ισχύον νομικό πλαίσιο η συνεπιμέλεια προβλέπεται και οι γονείς μπορούν ελεύθερα να την αποφασίσουν. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά και γιατί η δήθεν προοδευτική αυτή μεταρρύθμιση παρά την εξαντλητική προπαγάνδα της από ισχυρά οικονομικά lobby και ΜΜΕ φαίνεται ότι βρίσκει αντιδράσεις τόσο από το νομικό κόσμο αλλά και τους ενδιαφερόμενους φορείς; Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να ξεκαθαρίσουμε ότι το νέο πλαίσιο δεν επιλύει τις στρεβλώσεις του τωρινού συστήματος, αντίθετα θα λειτουργήσει ως νάρκη στην κοινωνία. Δεδομένου ότι επιβάλλεται η υποχρεωτική διαμεσολάβηση και παράλληλα ευαγγελίζονται θεραπευτικά προγράμματα για το ψευδοσύνδρομο της γονεϊκής αποξένωσης (family bridges κ.α.) κόστους χιλιάδων ευρώ, γίνεται σαφές ότι το οικονομικά αδύναμο μέρος θα αναγκαστεί να υποχωρεί και να υποκύπτει σε εκβιασμούς. Επιπρόσθετα, στις περιπτώσεις όπου οι γονείς τελικά ελλείψει συμφωνίας για την συνεπιμέλεια θα προσφεύγουν στα δικαστήρια, τότε οι αποφάσεις που θα λαμβάνονται θα καθίστανται επικίνδυνες για τα παιδιά. Η συνεπιμέλεια προϋποθέτει συμφωνία των μερών η οποία δε μπορεί να επιβληθεί από το νόμο. Συνεπώς στις περιπτώσεις διαφωνίας είτε δε θα λαμβάνονται αποφάσεις για τα παιδιά είτε τα παιδιά θα υπακούουν σε δύο καθεστώτα με ορατό τον κίνδυνο να αποσταθεροποιηθούν. Πόσο παιδοκεντρικό είναι λοιπόν το νέο νομοθέτημα το οποίο χωρίς καμία παραμετροποίηση επιβάλλει την εναλλασσόμενη κατοικία του παιδιού στερώντας του το δικαίωμα να ανατραφεί σε ένα σταθερό περιβάλλον και κλείνει τα μάτια σε περιπτώσεις άσκησης ενδοοικογενειακής βίας, αφού ανερυθρίαστα αποκλείει μόνο τον κακοποιητή γονέα προς το παιδί και όχι προς τον άλλο γονεά και μάλιστα μετά από τελεσίδικη απόφαση, ενώ σε άλλες ευρωπαικές χώρες απαιτείται έστω και η υπόνοια κακοποίησης;
Το ουσιαστικό κοινωνικό πρόβλημα που καλείται να επιλύσει η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, δηλαδή τη μη εφαρμογή των αποφάσεων επικοινωνίας του παιδιού με τον γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια ( η οποία όμως δε γνωρίζουμε σε τι ποσοστό αντιστοιχεί σε σχέση με αυτές που εφαρμόζονται) θα επιλύεται με στην εισαγωγή του “point system” το οποίο θα οδηγεί σταδιακά στην αφαίρεση της γονικής μέριμνας η οποία είναι έννοια υπέρτερη της συνεπιμέλειας. Δηλαδή πρόκειται για ένα τιμωρητικό και όχι προληπτικό μέτρο το οποίο είναι αδύνατο να αντιληφθούμε πως θα αμβλύνει την κατάσταση δεδομένου ότι δεν υπάρχουν μηχανισμοί να ελέγχεται από αρμόδιες δομές ελλείψει των οικογενειακών δικαστηρίων.
Είναι πλέον σαφές ότι το νέο σύστημα καθόλου δε θα αναβαθμίσει τη ζωή των παιδιών. Τουναντίον θα τα υποχρεώσει να εξυπηρετούν πρώτα τις προσωπικές επιδιώξεις των γονέων τους.
Αρχοντούλα Μοράκη, ψυχολόγος , συνεργάτης Α.Μ.Κ.Ε. Διάδραση: Τα 3 είδη συνέχειας στη ζωή του παιδιού μετά τον χωρισμό των γονιών
«Θα χωρίσετε;» είναι η πρώτη ερώτηση που κάνει ένα παιδί στους γονείς του όταν βρεθεί μάρτυρας έστω και μιας απλής διαφωνίας. Όταν αυτή καταλήγει να πάρει τον δρόμο του δικαστηρίου, τότε αναδύονται ζητήματα που χρήζουν άμεσης διευθέτησης από τους γονείς. Το διαζύγιο θα νομιμοποιήσει την ασυμφωνία των γονιών και ενδέχεται μάλιστα να αποτελέσει και τη λύση σε μια προβληματική κατάσταση όπου επικρατούσε η αδιαφορία ή οι συγκρούσεις. Γνωρίζουμε πώς, σε ό,τι αφορά την ψυχολογία του παιδιού, αυτό που έχει σοβαρότερη επίπτωση και μπορεί να καταστεί τραυματικό δεν είναι το γεγονός του διαζυγίου καθαυτό, αλλά ο τρόπους που οι γονείς θα επεξεργαστούν αυτή την καινούρια συνθήκη τόσο στις συναισθηματικές όσοι και στις πρακτικές της προεκτάσεις.
Η F. Dolto, ψυχαναλύτρια που ασχολήθηκε με παιδιά για πάνω από 40 χρόνια, αναφέρει πώς υπάρχουν τρία είδη συνέχειας στη ζωή του παιδιού, η συνέχεια του σώματος, η συνέχεια των συναισθημάτων και τέλος η συνέχεια του κοινωνικού. Το σώμα του παιδιού οικοδομήθηκε μέσα σε έναν συγκεκριμένο χώρο, μέσα από συγκεκριμένες συναισθηματικές και κοινωνικές ανταλλαγές (φίλοι, σχολείο κλπ). Ένα διαζύγιο αποτελεί για το παιδί μια ρήξη πρωτίστως στον συναισθηματικό τομέα. Παρόλο που αναγνωρίζουμε ότι κάθε περίπτωση είναι μοναδική, υποθέτουμε πως η διεργασία κατανόησης του διαζυγίου ενδέχεται να είναι πιο ομαλή όταν ο χώρος και ο κοινωνικός ιστός δεν διαταράσσονται εκ βάθρων δεδομένου ότι αυτά θα αποτελέσουν μια οικεία και ασφαλή βάση προκειμένου το παιδί να επεξεργαστεί τη συναισθηματική αναταραχή. Ειδικά για τα μικρά παιδιά έως 7-8 ετών, είναι σημαντικό να μη διακοπεί τουλάχιστον η συνέχεια της σχολικής και κοινωνικής τους ζωής, αν δεν υπάρχουν σοβαροί λόγοι για το αντίθετο. Οι γονείς οφείλουν να το λάβουν σοβαρά υπόψη τους στον διακανονισμό του χρόνου τους με το παιδί.
Το σημαντικότερο πάντως από τις ίδιες τις αλλαγές είναι και οι δύο γονείς να μιλήσουν ξεκάθαρα στο παιδί για τον καινούριο τρόπο ζωής και για όλα όσα αυτός συνεπάγεται. Με το να του πουν την αλήθεια, του δίνουν το δικαίωμα να μιλήσει κι εκείνο, αν θελήσει, για τους προβληματισμούς του γύρω από αυτό, εκτός οικογένειας.
Ο ρόλος των παππούδων-γιαγιάδων στην εποχή μετά το διαζύγιο
Ιδιαιτέρως σημαντικός στην μετά εποχή ενός διαζυγίου είναι ο ρόλος των παππούδων και των γιαγιάδων με την προϋπόθεση να ξέρουν τα όρια τους.
Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση ο δικός τους να υποκαθιστά τον ρόλο των γονιών ή να τους βάζει σε ανταγωνισμό στα πλαίσια τού ποιος είναι καλύτερος γονιός. Είναι οι συνδετικοί κρίκοι για όλα τα μέλη της «ραγισμένης» οικογενειακής κορνίζας γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να κρατούν ισορροπίες που καμιά φορά σε καταστάσεις που θα μοιάζουν με άλυτους γρίφους. Ο παρονομαστής δεν είναι άλλος από την ψυχική υγεία των παιδιών και αυτή προέχει. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες λειτουργούν ως ασπίδες προστασίας για τα εγγόνια τους.
