Καταρρίπτονται κεκτημένα δεκαετιών, ελαστικοποιείται το ωράριο και οι ζωές των εργαζομένων – Απελευθερώνονται οι απολύσεις
Ο επικοινωνιακός αγώνας της Κυβέρνησης για να δείξει φιλεργατικές διαθέσεις
Ισοπεδωτικό στα εργασιακά δικαιώματα είναι το νομοσχέδιο που προωθεί η Κυβέρνηση.
Καταργούνται κεκτημένα ετών. Ο εργαζόμενος «χάνει» την ζωή του για να κερδίσει μια θέση στην αγορά εργασίας. Οι συνθήκες δεν είναι υπέρ του και τον μετατρέπουν σε αναλώσιμο υλικό… Την ίδια ώρα η Κυβέρνηση έχει μπει σε ένα επικοινωνιακό μπαράζ το οποίο δείχνει να είναι φιλεργατικές οι διατάξεις του νομοσχεδίου.
Ο Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω Παναγιώτης Παπανικολάου ειδικός στο εργατικό Δίκαιο ακτινογραφεί τις σκοτεινές πλευρές του επερχόμενου νομοσχεδίου. Μάλιστα κάνει λόγω και για απελευθέρωση «ανώδυνων» απολύσεων.
Ο κ. Παναγιώτης Παπανικολάου δείχνει τους άξονες της νέας εργασιακής τάξης που ουσιαστικά απελευθερώνει απολύσεις, ελαστικοποιεί ωράρια και τερματίζει χρόνια δικαιώματα ενώ παράλληλα εκμηδενίζει το κόστος εργασίας. Συγκεκριμένα τονίζει,
Το νέο νομοσχέδιο που προωθεί η Κυβέρνηση αλλάζει το χάρτη στα εργασιακά, προς το χειρότερο για τους εργαζόμενους; Θα είναι μια νέα εργασιακή τάξη και αν ναι, ποιοι θα είναι οι άξονες της;
«Αν και το νομοσχέδιο αυτό δεν έχει τεθεί ακόμη σε δημόσια διαβούλευση, έχουμε πληροφορηθεί από διαρροές και δημοσιεύματα του αρμοδίου Υπουργού στον τύπο, τους βασικούς άξονες στους οποίους θα κινείται. Αυτοί θα είναι : η μείωση του κόστους εργασίας, η διευκόλυνση του εργοδότη στη διευθέτηση του χρόνου εργασίας με ατομική συμφωνία με τον εργαζόμενο, η de facto κατάργηση της άκυρης απόλυσης και της υποχρέωσης περί επαναπρόσληψης του εργαζομένου, ο περαιτέρω έλεγχος και παροπλισμός των συνδικαλιστικών οργανώσεων, το φακέλωμα των μελών τους και η παρεμπόδιση χρήσης του μοναδικού όπλου, που διαθέτουν για την προάσπιση και διεκδίκηση των εργασιακών δικαιωμάτων, δηλαδή της απεργίας. Οι διατάξεις του θα κινούνται στη λογική της προστασίας της εργοδοσίας δια της βαναύσου προσβολής κεκτημένων εδώ και έναν αιώνα εργασιακών δικαιωμάτων. Ευχάριστο νέο είναι η πρόθεση της κυβέρνησης να καταργήσει τη διάκριση της αποζημίωσης απόλυσης μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών, ώστε να λαμβάνουν και οι εργατοτεχνίτες την κατά πολύ υψηλότερη αποζημίωση των υπαλλήλων, που ήταν ένα πάγιο αίτημα του νομικού κόσμου λόγω και της κατά τη γνώμη μου αντισυνταγματικότητας της διάκρισης αυτής. Θεωρώ βέβαια ότι καθόλου τυχαία θα ενσωματωθεί στο νομοσχέδιο η άνω διάταξη μαζί με την κύρωση της σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας, συμπεριλαμβανομένων άλλων ασχέτων διατάξεων, με μοναδικό σκοπό να αποκρυβεί ο πραγματικά αντεργατικός χαρακτήρας του νομοσχεδίου, να αποπροσανατολιστεί η κοινή γνώμη και να παρουσιασθούν κατ’ επίφαση σαν φιλικές υπέρ των εργαζομένων οι ρυθμίσεις».
Ποια εργασιακά δικαιώματα που ίσχυαν μέχρι χθες περνάνε στην…ναφθαλίνη;
«Από ό,τι φαίνεται, σε περίπτωση που ψηφισθεί το εν λόγω νομοσχέδιο, θα έχουμε καταρχάς κατάργηση τόσο της εγγυημένης 8ωρης ημερήσιας εργασίας όσο και της πληρωμής της υπερωριακής εργασίας δια της δυνατότητας διευθετήσεως του χρόνου εργασίας για πρώτη φόρα με ατομική συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου. Μέχρι σήμερα ο εργοδότης υποχρεούται να απασχολεί τον με πλήρη απασχόληση εργαζόμενο επί 8 ώρες ημερησίως και επί 40 εβδομαδιαίως και να τον πληρώνει για αυτές, ακόμα και αν μια ημέρα επιθυμεί να τον απασχολήσει λιγότερες ώρες, ενώ σε περίπτωση που μια ημέρα τον απασχολήσει υπερωριακά πέραν του 8ωρου, δεν μπορεί να συμψηφίσει σε εβδομαδιαία βάση τις υπερωρίες μίας ημέρας στις λιγότερες ώρες εργασίας μίας άλλης ημέρας. Αυτό σημαίνει ότι οι υπερωρίες, που πραγματοποιούνται σε μια ημέρα, πρέπει να αμείβονται επιπλέον, ανεξαρτήτως του αν απασχολήθηκε ο εργαζόμενος λιγότερες ώρες (κάτω του 8ωρου) σε μία άλλη ημέρα της εβδομάδας. Βέβαια και σήμερα ισχύει η διευθέτηση του χρόνου εργασίας (δυνατότητα συμψηφισμού ωρών εργασίας) αλλά με ιδιαίτερα αυστηρές προϋποθέσεις και μόνο με συλλογική διαπραγμάτευση, ενώ απαγορεύεται να γίνει τέτοια διευθέτηση με ατομική συμφωνία. Ο λόγος είναι ότι ο εργαζόμενος είναι το αδύναμο μέρος στη σύμβαση εργασίας και δεν μπορεί μόνος του, ατομικά να προστατέψει τα δικαιώματα του. Είναι ευάλωτος σε εργοδοτικούς εκβιασμούς, αφού έχει απόλυτη ανάγκη το μισθό του, το μοναδικό του μέσο για την επιβίωσή του, με αποτέλεσμα να είναι αναγκασμένος να υποχωρήσει σε οποιαδήποτε εργοδοτική απαίτηση. Ένα άλλο σοβαρό ζήτημα που πιθανότατα θα τεθεί με το νέο νομοσχέδιο είναι η κατάργηση της επαναπρόσληψης του ακύρως απολυθέντα εργαζόμενου και το φρένο στη διεκδίκηση των μισθών υπερημερίας του, που προέκυψαν κατά το διάστημα, που εργοδότης ακύρως δεν τον απασχολούσε. Δηλαδή η ρύθμιση θα δίνει το δικαίωμα στον εργοδότη να διορθώσει εντός διαστήματος 3 ή 4 μηνών τα λάθη του και να αποτρέψει έτσι την αναγνώριση της ακυρότητας της απόλυσης. Ακόμα όμως και σε περίπτωση άκυρης απόλυσης θα στερεί από τον εργαζόμενο το μέχρι σήμερα δικαίωμα επαναπρόσληψης του στην επιχείρηση και την αξίωση του για τους δικαιούμενους μισθούς υπερημερίας αντί μιας μικρής επιπλέον –έξτρα αποζημίωσης! Μια τέτοια διάταξη θα απελευθερώσει ακόμα περισσότερο τις απολύσεις! Θα διευκολύνει περαιτέρω τις παράνομες και καταχρηστικές απολύσεις. Δηλαδή ο εργοδότης θα απολύει πλέον άφοβα και αυθαίρετα, αφού από τη μία δεν θα έχει πλέον την υποχρέωση να επαναπροσλάβει και να απασχολήσει τον εργαζόμενο, ενώ από την άλλη δεν θα οφείλει να του καταβάλει μισθούς υπερημερίας».
Η ελαστικότητα στο ωράριο θα είναι το τέλος του 8ωρου; Θα επιβάλλουν πολλοί εργοδότες θεωρείτε (με την εμπειρία σας) του εργαζομένους να δουλεύουν περισσότερο;
«Όπως εξήγησα και παραπάνω, είναι προφανές ότι με τις προτεινόμενες διατάξεις θα οδηγηθούμε σε σωρεία ατομικών συμφωνιών διευθέτησης του χρόνου εργασίας μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων, που βέβαια θα επιβάλλονται de facto μονομερώς από τους εργοδότες. Θα υποχρεώνονται δηλαδή οι εργαζόμενοι να υπογράφουν ατομική συμφωνία ότι δήθεν θα εργασθούν μία ημέρα 6ωρο και την άλλη 10ωρο και έτσι οι εργοδότες θα αποδεσμεύονται από την υποχρέωση πληρωμής της υπερωριακής εργασίας. Ο εργαζόμενος όμως δεν έχει ανάγκη να πάρει μία μέρα επιπλέον άδεια αντί αμοιβής υπερωριών, για να πάει στο χωριό του να μαζέψει ελιές, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε. Όσα ακούγονται είναι εκτός τόπου και χρόνου. Ο εργαζόμενος έχει ανάγκη να εργάζεται σταθερά και εγγυημένα 8 ώρες την ημέρα και 40 ώρες την εβδομάδα και να αμείβεται για αυτές. Αυτό είναι και το μόνο σύστημα, που του επιτρέπει να οργανώσει αποτελεσματικά την προσωπική και οικογενειακή του ζωή και του εγγυάται ελεύθερο χρόνο εκτός εργασίας. Είναι θλιβερή πραγματικότητα βέβαια ότι η πλειοψηφία των εργαζομένων ακόμη και σήμερα υποχρεώνεται σε καθημερινή παράνομη και απλήρωτη υπερωριακή εργασία. Με την προτεινόμενη όμως ρύθμιση θα αναγκάζονται πλέον οι εργαζόμενοι να υπογράφουν συμφωνία ότι θα εργάζονται την μία ημέρα λιγότερες ώρες (που δεν θα συμβαίνει στην πραγματικότητα), ενώ την επόμενη ημέρα θα υποχρεώνονται να παράσχουν αντίστοιχη υπερωριακή εργασία, χωρίς να αμείβονται για αυτή, ενώ δεν θα μπορούν νομικά να διεκδικήσουν την αμοιβή της! Η προτεινόμενη, εξάλλου, θέσπιση της ψηφιακής κάρτας εργασίας για τον έλεγχο των ωρών εργασίας κάθε απασχολούμενου σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα της πραγματοποίησης παράνομης υπερωριακής εργασίας, όπως ακριβώς το πρόβλημα δεν έχει μέχρι σήμερα λυθεί ακόμα και σε επιχειρήσεις, που εφαρμόζουν ήδη το σύστημα κάρτας! Και αυτό διότι ο εργοδότης πιθανότατα θα αναγκάζει του εργαζόμενους του να «χτυπούν» μέσω κινητού ή υπολογιστή την ψηφιακή κάρτα λήξης εργασίας με τη συμπλήρωση του 8ωρου ή του εκάστοτε συμφωνηθέντος ωραρίου εργασίας και μετά θα συνεχίσει να τους απασχολεί παράνομα υπερωριακά, όπως ακριβώς συμβαίνει μέχρι σήμερα! Στο σύστημα λοιπόν του ΕΡΓΑΝΗ θα φαίνεται ότι ο εργαζόμενος εργάσθηκε τις συμφωνηθείσες ώρες και σχόλασε στη δηλωθείσα ώρα αλλά στην πραγματικότητα θα έχει απασχοληθεί πολύ περισσότερες και απλήρωτες ώρες. Ο έλεγχος των ωρών εργασίας μόνο με επιτόπια έρευνα των αρμοδίων οργάνων μπορεί να υλοποιηθεί. Η θεσμοθέτηση της ψηφιακής κάρτας κατά τη γνώμη μου δεν θα λύσει το πρόβλημα. Αντίθετα θα δημιουργήσει τεράστια δυσκολία στους εργαζόμενους να αποδείξουν στα δικαστήρια την πραγματοποίηση υπερωριακής εργασίας. Δηλαδή θα δημιουργήσει μια εικονική πραγματικότητα στο ΕΡΓΑΝΗ (με τον τρόπο, που περιέγραψα ανωτέρω) περί μη πραγματοποίησης υπερωριακής εργασίας, την οποία θα επικαλείται ο εργοδότης ενώπιον των δικαστηρίων και ο εργαζόμενος δεν θα μπορεί να ανταποδείξει. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι οι εργοδότες θα συνεχίσουν να απασχολούν υπερωριακά τους εργαζόμενους, όπως και πριν, αλλά με την εικονική διευθέτηση του χρόνου εργασίας, τους δίνεται η δυνατότητα νόμιμα πλέον να μην πληρώνουν τις υπερωρίες».
Η Κατάργηση της συλλογικής διαπραγμάτευσης, καθιστά απροστάτευτο τον εργαζόμενο απέναντι στην εργοδοτική αυθαιρεσία;
«Η πείρα έχει δείξει ότι η συλλογική διαπραγμάτευση, που πραγματοποιούν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων με τους εργοδότες είναι και ο μόνος τρόπος για την αποτελεσματική διασφάλιση, προστασία και διεκδίκηση των εργασιακών δικαιωμάτων. Με το ισχύον καθεστώς οι συνδικαλιστικές οργανώσεις προνομιακά διαπραγματεύονται με την εκάστοτε επιχείρηση τους όρους για τη διευθέτηση των ωρών εργασίας! Και αυτό γιατί ο εργαζόμενος σαν μονάδα δεν έχει καμία δυνατότητα διαπραγμάτευσης, ώστε να αποκρούσει την εργοδοτική αυθαιρεσία. Για το λόγο αυτό και οι προτεινόμενες ρυθμίσεις ως σκοπό έχουν την αποδυνάμωση των συνδικαλιστικών οργανώσεων, την παρεμπόδιση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, καθώς και της κήρυξης απεργίας. Απώτερος στόχος είναι η κατάργηση του συνδικαλισμού και η κατά μόνας διαπραγμάτευση του εργαζόμενου, έρμαιο στη βούληση του κάθε εργοδότη».
Η τηλεργασία ήρθε για να μείνει, υπάρχουν κενά ως προς την διαφύλαξη των εργαζομένων και ποια είναι αυτά;
«Οπωσδήποτε η τηλεργασία είναι ένα εργαλείο, που στην παρούσα φάση διευκολύνει τόσο τους εργοδότες όσο και τους εργαζόμενους. Είναι μεταξύ των αποτελεσματικότερων τρόπων για την προστασία από την πανδημία. Γεγονός άλλωστε είναι ότι αρκετοί εργαζόμενοι την προτιμούν. Το νομοθετικό πλαίσιο όμως είναι ακόμα ελλιπές. Το βασικό πρόβλημα με την τηλεργασία είναι ο έλεγχος του πραγματικού ωραρίου εργασίας. Πολλοί εργοδότες απαιτούν από τους εργαζόμενους να εργάζονται στο σπίτι τους περισσότερες ώρες ή ημέρες από όσες προβλέπει η σύμβαση εργασίας τους, χωρίς ρεπό και μάλιστα χωρίς επιπλέον αμοιβή. Ο επιτόπιος έλεγχος του ωραρίου εργασίας από τα αρμόδια όργανα σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αυτονόητα αδύνατος. Επίσης θα πρέπει να εξετασθούν σοβαρά οι επιπτώσεις της τηλεργασίας στην ψυχική υγεία των εργαζομένων, καθώς και η σύγχυση του χρόνου εργασίας με τον προσωπικό ελεύθερο χρόνο, που είναι απαραίτητο να διαχωρίζονται. Το νομοσχέδιο θα περιέχει κάποιες ρυθμίσεις προς αυτήν την κατεύθυνση».
Είστε δέκτης πολλών υποθέσεων που εργαζόμενοι βιώνουν δύσκολες καταστάσεις. Από την εμπειρία που έχετε αποκτήσει θεωρείτε πως θα έρθουν πιο ασφυκτικές ημέρες στα ελληνικά νοικοκυριά;
«Η κατάσταση είναι τραγική. Ο κόσμος της εργασίας στις μέρες μας βιώνει την μεγαλύτερη επίθεση στα εργασιακά του δικαιώματα. Σε συνθήκες πανδημίας η κυβέρνηση θα έπρεπε να ασχολείται με την πραγματική και αποτελεσματική προστασία των εργαζομένων. Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις είναι εκτός πραγματικότητας, ενώ φαίνεται ότι τις εμπνεύστηκαν άνθρωποι σε γυάλα, που δεν έχουν γνώση της εργασιακής ζούγκλας, που επικρατεί στη χώρα μας. Δεν μπορεί να είναι πρώτο μέλημα μας εν μέσω πανδημίας η κατάργηση κεκτημένων εργασιακών δικαιωμάτων, που ισχύουν για πάνω από έναν αιώνα! Γιατί προτείνεται ένα νομοσχέδιο με αυτό το περιεχόμενο σήμερα, που οι εργαζόμενοι εκτός των άλλων φοβούνται και για την ίδια τη ζωή τους λόγω κορονοϊού; Γιατί η κυβέρνηση δεν θεσπίζει για παράδειγμα αυστηρούς ελέγχους στους χώρους εργασίας, όπου πολλοί εργοδότες αναγκάζουν τους εργαζόμενους να παρέχουν την εργασία τους στοιβαγμένοι, χωρίς να τηρούνται τα μέτρα των αποστάσεων; Γιατί δεν ασχολείται με τον τρόπο μετάβασης των εργαζομένων στον τόπο εργασίας, προκειμένου να μην συνωστίζονται στα μέσα μαζικής μεταφοράς; Μήπως τελικά η ζωή των εργαζομένων έχει μικρότερη αξία από τα συμφέροντα και τα κέρδη των εργοδοτών; Οι επιλογές της κυβέρνησης προκαλούν θλίψη και οργή. Εάν το προτεινόμενο νομοσχέδιο ψηφισθεί, θα έχει ανοίξει η κερκόπορτα. Θα ακολουθήσουν και άλλες χειρότερες ρυθμίσεις με σκοπό την περαιτέρω απορρύθμιση του εργατικού δικαίου. Περιμένω μία δυναμική αντίδραση από τον κόσμο της εργασίας και είμαι αισιόδοξος ότι τελικά θα επικρατήσει η λογική και με κάποιο τρόπο θα αποτραπεί η ψήφιση του νομοσχεδίου. Σε αντίθετη περίπτωση θα ακολουθήσουν με βεβαιότητα χειρότερες ημέρες για τον κόσμο της εργασίας σε μια ζοφερή καθημερινότητα».
